တရုတပွှညွ ယနစွီမှဈ ရကှေီးရလှှေံမှု ကာကှယရွေး ဆှေးနှေးလှှငွ Three Gorges dam ကို မေ့ထားလို့ မရပါ
EPN
ဆောငွးပါး၊ ဇူလိုငွ ၂၂ (၂၀၂၀)
ယခုခှိနတွှငွ မှနမွာနိုငငွံတဈပှညလွုံးမှာ မိုးသညွးထနစွှာ ရှာသှငွးမှုကှောင့ွ တဈခှို့နရောမှား၌ ရကှေီးရလှှေံ ဖှဈနခှငွေး၊ မှပှေိုခှငွးမှားရှိနသညကွေို သတငွးမီဒီယာမှားနှင့ွ လူမှုကှနရွကစွာမကှနွှာ တို့က ဖေါပွှခကှမွှားအရ သိရပါသညွ။
မှနမွာပှညမွှောကဖွှားပိုငွးဒသမှော မိုးသညွးထနစွှာ ရှာသှနွး ခဲ့ခှငွးကှောင့ွ ဧရာဝတီမှဈရေ မှင့တွကခွဲ့ပှီး အောငပွိုငွး မှနေိမ့ဒွသမှေားမှာ နထေိုငကွှသော ပှညသွူမှားသညွ မှဈရဝငရွေောကလွာမှုကှောင့ွ ရဘေေးလှတရွာ ဒသသေို့ပှောငွးရှှေ့ခဲ့ရသညွ။
ထို့အပှငွ တရုတနွိုငငွံတှငလွညွး ရကှေီးရလှှေံမှုဆိုးရှားစှာ ဖှဈနသညကွေို အှနလွိုငွးသတငွးမှား မှ တဈဆင့ွ သိရှိရပါသညွ။ တရုတနွိုငငွံ ယနစွီမှဈရကှေီးရလှှေံမှုနှင့ွ ပတသွကပွှီး သကဆွိုငရွာ တာဝနရွှိသူမှား၏ ပှောစကား အခကှအွလကမွှားကို စုစညွး၍ ပှညတွှငွးပှညပွရှိ ဇလဗဒပညောရှငမွှား အား မေးမှနွးခကှမွှားကို ဖေါပွှလိုပါသညွ။
၎င်းငျးငြးငွးတို့၏ ပှောကှားခကှအွရ တရုတနွိုငငွံ စီးပှားရေး ဖှံ့ဖှိုးသည့ွ ဒသဖှဈေသော ယနစွီမှဈ အောကပွိုငွးဒသေ သညွ ရေးဘေး သကရွောကမွှု နညွးပါး ကှောငွး ဖှကှေားခဲ့သညွ။
ထိုသို့ ယနစွီမှဈအောကပွိုငွး ဒသမှေား၌ ရကှေီးရလှှေံမှု နညွးပါးခှငွးသညွ လကရွှိ ကမဘြာ့ဆညအွကှီး ဆုံးဖှဈသည့ွ Three Gorges dam ကှောင့ွ ဖှဈသညဟွု သုံးသပပွှောကှားသညွ။ အဆိုပါ ဆညွ ကှောင့ွ အထကမွှလာသည့ွ မှဈရမှငေ့တွကနွှုနွးကို ထိနွးညှိပေးနိုငသွညဟွု သုံးသပကွှသညွ။ ဤနေ ရာမှာ Three Gorges dam ရဲ့ အကှောငွးကို အနညွးကဉွှး ဖေါပွှလိုပါသညွ။ Three Gorges dam သညွ တရုတနွိုငငွံ၏ အကှီးဆုံးဆညဖွှဈသလို ကမဘြာ့စာရငွးဝငွ ဆညကွှီးတဈခုလညွး ဖှဈသညွ။
Three Gorges ဆညွ၏ ရထေုထညမွှုပမာဏမှာ ၃၉.၃ ဘီလီယံကုဗမီတာရှိပှီး တမံအမှငမွှာ ၁၈၅ မီတာရှိပါသညွ။ မှဈရအေောကတွှငွ ဆညတွမံ အထူ မီတာတဈရာကှောရွှိသညွ။ Three Gorges ၏ ၃၉.၃ ဘီလီယံ ကုဗမီတာသော ရထေုထညွ ပမာဏမှာ ၂၂.၁၅ ဘီလီယံကုဗမီတာသညွ ရကှေီး ရလှှေံမှု ထိနွးခှုပရွနအွတှကွ ဒီဇိုငွးထုတထွားသညွ။
မိုးရာသီတှငွ ရလှေောငကွနပွုံမှနမွှဈရေ အမှတမွှာ ၁၄၅မီတာပဲရှိသညဟွု သိရသညွ။ ဆညတွမံသညွ တောငကွှီးထကခွိုငမွာ၍ နူးကလီး ယားဗုံးတောငွ မပကှဆွီးနိုငသွည့ွ အထိရညရွှယပွှီး တညဆွောကွ ထားသညဟွု သိရပါသညွ။
Three Gorges ဆညွ၏ ရလှေောငကွနွ ပုံမှနမွှဈရအမှတေမွှာ ၁၄၅-၁၇၅မီတာဝနွးကငှရွှိပါသညွ။ ဆညွ၏ ရမကှနွှောပှငပွှမှပေုံတှငွ မိုးတှငွးကာလတှငွ ကနရွအမှတေမွှာ ၁၄၅ မီတာရှိပှီး အနိမ့ဆွုံးဖှဈကှောငွး စုံစမွးသိရှိရပါသညွ။ နှရောသီလို ခှောကသွှေ့ရာသီတှငွ ကနရွအမှတေမွှာ ၁၇၅မီတာဖှဈပှီး အမှင့ဆွုံး ဖှဈပါသညွ။ ကနရွအမှတေသွညွ သဘာဝမိုးရခှေိနနွှင့ွ ပှောငွးပှနွ ဖှဈပါသညွ။
၂၀၁၃နှင့ွ ၂၀၁၆ ခုနှဈ မိုးတှငွးကာလတှငွ Three Gorges Dam သညွ မှဈရထေူးခှားစှာ မှဈတကခွဲ့ကှောငွး လေ့လာမှတသွားရပါသညွ။ အဆိုပါ နှဈနှဈမှာ ယနစွီမှဈရကှေီးမှု နှဈကှိမွ ဖှဈပှားခဲ့သညွ။ ၂၀၁၆ ခုနှဈမှာ ရဘေေးအနတြရာယွ ဖှဈပှားမှု အပှငွးထနဆွုံးဖှဈခဲ့သညွ။ မှဈရေ မှင့တွကလွာမှုကှောင့ွ Three Gorges ဆညအွတှငွးရှိ ရလေောငကွနသွို့ ရဝငမွှေု မတညမွငှိမဖွှဈခဲ့ သောလွညွး ရလှေောငကွနမွှ ပှနထွှကသွှားသည့ွ ရပှငအွေခှအနမှေော တညငွှိမမွှုရှိခဲ့ပါသညွ။
ဆညွ၏ ရလှေောငကွနအွတှငွးသို့ မှဈအထကပွိုငွးကနေ ဆငွးလာသောရေ ဘယလွောကပွဲ ရှိစကောမူ Dam၏ ရထှကမွှေုသညွ သတမွှတထွားသလောကသွာ ထှကရွှိပါသညွ။ မှဈအောကွ ပိုငွး၏ ရကေို စိုးရိမရွေ အမှတအွောကမွှာပဲ အမှဲတမွးရှိစပှေီး ရကှေီးခှငွး အနတြရာယကွို မှားစှာ လှော့နညွးကာ မှဈအောကပွိုငွးတှငွ တညရွှိနသေော မှို့မှား၏ လုံခှုံရေးအတှကလွညွး ဆိုးရိမစွရာပါ ဘူး။
Three Gorges Dam သညွ လှှံဆငွးလာသောရအေားလုံးကို ရလှေောငကွနတွှငွ သိုလှောငွ ထားခှငွးအားဖှင့ွ ရကှေီးရလှှေံမှုကို ရှောငွးရှားပသညွေ။ မှဈအောကပွိုငွးတှငွ နထေိုငသွော ပှညသွူ လူထုကို စိတခွစှှာ နထေိုငစွနေိုငပွါသညွ။
ထို့အပှငွ နှဈတိုငွးရကှေီးကာလမတိုငမွှီ Three Gorges Dam ၏ ရကေို အနိမ့ဆွုံးရအမှတေတွှငွ ထိနွးခှုပထွားခှငွးသညွ ရကှေီးမှုဖှဈပေါခွဲ့လငွှ ပိုလှှံ စီးဆငွး လာနိုငမွည့ွ အရအတှကွေ ဖယခွနှထွားခှငွး ဖှဈသညွ။ နှဈစဉွ ရကှေီးနိုငမွည့ွ အခှအနကေေို မသိရှိနိုငပွမယေ့ွ နှဈတိုငွး မှဈရေ တကခွှိနမွှားတှငွ ရကေို ကှိုတငထွုတလွှတပွေးသညွ။ ရကှေိုတငထွုတလွှတပွေးခှငွးဖှင့ွ မှဈရေ တိုး လာပါကလညွး ထိနွးညှိပှီး ရလှေောငတွမံတှငသွာ သိုလှောငထွားပှီးသားဖှဈသညွ။
၂၀၂၀ ခုနှဈတှငွ ရကှေီးမှုမဖှဈမှီ Three Gorges Dam သညွ ရကှေီးမှုကို ကာကှယရွနွ အဆငသွင့ပွှီဖှဈသညွ။ ရကှေီးလာခှိနတွှငွ မှဈရပေိုမိုသိုလှောငနွိုငရွနအွတှကွ ဇှနလွ ၁၀ရကနွေ့ ကတညွးက Three Gorges Dam ရလှေောငကွနွ၏ မှဈရအမှတေမွှာ ၁၄၅ မီတာအထိ ရလှေှတကွခှဲ့ကှောငွး ယငွးဆညွ၏ တာဝနရွှိသူမှားက ပှောပါသညွ။
တရုတပွှညွ ဝူဟနမွှို့တှငွ မှဈရတမေံအောကသွို့ လငှမွှနစွှာ မှင့တွကလွာပှီး မှဈအနားမှာ မှနေိမ့ပွိုငွး ဒသမှေားကို ရမှေုပခွဲ့ပါသညွ။ Three Gorges Dam ကနရွပှညေ့နွပှေီး မကှာမှီ ရေးလှှမွးမိုး တော့မှာလားလို့ မေးခှနွးထုတစွရာဖှဈပါသညွ။ သို့သောွ ရလှမွေးမိုးမှုဖှဈမညမွဟုတပွါ။
ဇူလိုငွ ၁၁ရကနွေ့ည (၁၉၀၀)နာရီမှာ ယနစွီမှဈ Hankou တှငွ မှဈရအမှတေမွှာ၂၈.၄၅မီတာဖှဈပှီး ၁၉၉၈ခုနှဈတှငွ အမှင့ဆွုံးမှဈရအမှတွေ ၂၉.၄၃ မီတာနှင့ဆွို ၁ မီတာသာ လိုပါသညွ။ သို့သောွ Three Gorges Dam ရလှေောငကွနမွှဈရအမှတေမွှာ ၁၅၀.၄၅ မီတာသာရှိသေးသညွ။ ငါးမီတာ သာသိုလှောငထွားပါသညွ။ ပုံမှနမွှဈရအမှတွေ ၁၇၅ မီတာနှင့ွ မှားစှာလိုပါသေးသညွ။ ဒါ့အပှငွ တမံ ထိပွ ၁၈၅ မီတာထကပွငွ အရမွးဝေးနပေါသညွ။
တနညွးအားဖှင့ွ ပှောမညဆွိုလငွှ Three Groges Dam သညွ ယခုအခှိနအွထိ ရသေိုလှောငွ ထားခှငွး သိပမွရှိသေးပေ။ Three Groges Dam ရလှေောငကွနသွညွ ရအမှေားကှီး သိုလှောငွ နိုငပွါသေးသညွ။ ဆညကွို တညဆွောကထွားသည့ွ ခိုငခွံမှု၊ ထုထညကွှီးမားခိုငမွာမှု၊ ကှီးမားခိုငမွာမှု ထို့ကှောင့ွ ဆညအွတှငွးမှာ ရကေို ကောငွးမှနစွှာ သိုလှောငထွားနိုငပွှီး ရမှေားကို လိုအပသွည့အွခှိနွ မှာ လိုအပသွလို ထုတလွှတပွးလကှရွှိနကှေောငွး သိရှိရပါသညွ။
ဗိုလကွှ