လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခမြားအကွား ခွကေုနျလကျပနျးကလြာသော ပွညျသူမြား
EPN
ဆောငျးပါး၊ စကျတငျဘာ ၁၉ ရကျနေ့ (၂၀၂၃)
မငျးသနျ့ ရေးသားသညျ။
လကျနကျကိုငျအဖှဲ့ နှဈဖှဲ့ တိုကျပှဲ ဖွဈပှားပွီ ဆိုတာနဲ့ အဓိက ထိခိုကျပကြျစီးမှု အမြားဆုံးကို ကွုံတှေ့ရတာကတော့ ပွညျသူတှပေဲ ဖွဈပါတယျ။ ၂၀၂၁ နောကျပိုငျး နိုငျငံရေး ပဋိပက်ခတှေ ဖွဈပှားပွီး နောကျပိုငျးမှာ ပွညျသူတှေ အနနေဲ့ စားဝတျနရေေး ကွပျတညျးမှုတှေ၊ စီးပှားရေး၊ ကနြျးမာရေး၊ ပညာရေး အစရှိတဲ့ ဘကျပေါငျးစုံကနေ ဆငျးရဲဒုက်ခတှနေဲ့ ကွုံတှေ့လာခဲ့ရတာ ဖွဈပါတယျ။
ကိုဗဈ – ၁၉ ရောဂါ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့အခြိနျကစပွီး ကခငြျပွညျနယျ အတှငျးမှာဆိုရငျ အလုပျအကိုငျ ရှားပါးမှုတှနေဲ့ ရငျဆိုငျခဲ့ရပါတယျ။ အခွားဒသေတှကေနေ ရကွေညျရာ မွကျနုရာ ဆိုသလို လာရောကျလုပျကိုငျကွတဲ့ ရှှေ့ပွောငျးလုပျသားတှေ အနနေဲ့လညျး အလုပျအကိုငျ ရှားပါးမှုကွောငျ့ အခကျအခဲတှနေဲ့ ကွုံတှေ့ခဲ့ရပါတယျ။ အလုပျလကျမဲ့ဦးရကေ တဈနေ့ထကျတဈနေ့ ပိုပိုပွီး မြားပွားလာခဲ့ ရပါတယျ။ အလုပျအကိုငျ ရှားပါးရတဲ့အထဲ ကုနျစြေးနှုနျးတှကေလညျး တဈစတဈစ ပိုပိုပွီး မွငျ့တကျလာတာကွောငျ့ စားဝတျနရေေး အကွပျအတညျးတှနေဲ့ပါ ရငျဆိုငျလာခဲ့ရပါတယျ။ ဒီလို အခွအေနမှော စားဝတျနရေေးအတှကျ ရုနျးကနျနရေတုနျးပဲ ရှိသေးတဲ့အခြိနျ ၂၀၂၁ နောကျပိုငျး တပျမတောျက အာဏာထိနျးလိုကျတဲ့ အခြိနျမှာ နိုငျငံရေး အခွအေနတှေေ တငျးမာလာတဲ့ ဘကျကိုရောကျသှားပွီး ပွညျသူတှေ ခိုကိုးရာမဲ့ ဖွဈခဲ့ရပါတယျ။
အဲ့ဒီကနေ တဈဖွေးဖွေး နိုငျငံရေး ပဋိအက်ခ အသှငျကို ကူးပွောငျးလာပွီးတဲ့ အခြိနျမှာတော့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှဖွေဈတဲ့ တပျမတောျနဲ့ KIA အဖှဲ့တှကွေား တိုကျပှဲတှေ ဆကျတိုကျဆိုသလို ဖွဈပှားလာခဲ့ပါတယျ။ ဒီကွားထဲ PDF တှကေပါ ထပျပွီး ပေါျပေါကျလာတဲ့ အခြိနျမှာတော့ ပွညျသူတှအေတှကျ အရမျးကို ခကျခဲတဲ့ အခွအေနနေဲ့ ကွုံတှေ့လာခဲ့ ရပါတယျ။ တိုကျပှဲဖွဈပှားမှုကွောငျ့ မလိယနျ ရလှေောငျတမံ အနီးမှာရှိတဲ့ ဓါတျအားလိုငျး KV ကွိုးတှေ ပွတျတောကျသှားခဲ့တဲ့အတှကျ ကခငြျပွညျနယျ မွဈကွီးနားမွို့နဲ့ ဝိုငျးမောျမွို့ ရပျကှကျအမြားစုမှာဆိုရငျ ၄ နာရီခွား အလှည့ျကြ မီးပေးစနဈကို ဩဂုတျလ ၂ ရကျနေ့က စတငျပွီး ယနေ့ထိ ကွုံတှေ့နရေတာ ဖွဈပါတယျ။
ဒီလို တိုကျပှဲတှေ ဖွဈပှားမှုတှကွေောငျ့ စီးပှားရေး၊ ပညာရေး၊ ကနြျးမာရေး စတဲ့ အပိုငျးတှမှော ပွညျသူတှေ ဆိုးဆိုးရှားရှား ထိခိုကျခံစား လာခဲ့ရပါတယျ။ စီးပှားရေးအရ ကွညျ့မယျဆိုရငျလညျး ဒသေထှကျကုနျဖွဈတဲ့ ကြောကျမကြျစြေးကှကျမှာ ဆိုရငျ စြေးကှကျကဆြငျးမှုတှေ ဖွဈပေါျခဲ့ပွီး၊ ပွညျပဝယျလကျဖွဈတဲ့ တရုတျတှေ ပေးတဲ့စြေးနဲ့ စြေးနှိမျရောငျးခခြဲ့ရတာတှေ၊ ဒသေထှကျ သယံဇာတတှေ တူးဖောျဖို့၊ စကျမှုလုပျငနျးတှေ လညျပတျနိုငျစဖေို့၊ ဝေးလံခေါငျဖြားတဲ့ အခြို့ဒသေတှမှော လြှပျစဈမီး ရရှိစဖေို့၊ ကုနျစညျစီးဆငျးရေး လှယျကူမွနျဆနျစဖေို့အတှကျ မရှိမဖွဈ လိုအပျတဲ့ စကျသုံးဆီစြေး အဆမတနျ မွငျ့တကျမှုတှေ ဖွဈပေါျစခေဲ့ပါတယျ။ နောကျဆကျတှဲ အကြိုးဆကျတဈခုဖွဈတဲ့ ကုနျစြေးနှုနျး အဆမတနျ ကွီးမွငျ့တဲ့ ဒဏျကို ပွညျသူတှပေဲ နောကျဆုံးခံခဲ့ရတာပါ။ တရုတျကနေ ဝငျရောကျနတေဲ့ ကုနျပစ်စညျးခငြျး မန်တလေးနဲ့ ယှဥျရငျတောငျ စြေးနှုနျးက တဈဆခှဲ၊ နှဈဆခနျ့အထိ ကှာခွားမှု ရှိလာခဲ့ပါတယျ။
စားသောကျကုနျကို ကွညျ့မယျဆိုရငျလညျး အဓိက စားသောကျကုနျဖွဈတဲ့ ဆနျစြေး ဆိုတာကလညျး အခွခေံ လူတနျးစားတှေ အမြားဆုံး စားသုံးတဲ့ ဆနျတဈအိတျကို ပွညျနယျအတှငျးမှာ ကပြျ တဈသိနျးကြောျကနေ နှဈသိနျးဝနျးကငြျအထိ စြေးမွငျ့လာခဲ့ပါတယျ။ ကွကျသား၊ ဝကျသား မဆိုထားနဲ့ အသီးအရှကျစြေးကိုတောငျ အခွခေံ ပွညျသူတှအေတှကျ ဝနျလေးရတဲ့ အနအေထားကို ရောကျရှိလာရပါတယျ။ ဘာကွောငျ့လဲဆိုတော့ အလုပျအကိုငျတှေ ရှားပါရတဲ့ကွား နေ့စားသမားတှေ ဆိုရငျလညျး နေ့တှကျခက အခွခေံ လုပျသားတဈယောကျအတှကျ ၆၀၀၀ ကပြျကနေ ပိုပွီးတကျမလာ။ ဝနျထမျးလစာဆိုရငျလညျး ကုနျစြေးနှုနျး ကွိုကျသလောကျမွငျ့ပါစေ လစာက ဒုံရငျးဒုံရငျးဆိုတော့ ငတျမသစေဖေို့ ဝမျးဝအောငျစားရငျး ကွိုးစားရုနျးကနျနရေတဲ့ အနအေထား တဈခုအထိ ရောကျရှိလာလို့ပဲ ဖွဈပါတယျ။
ကခငြျပွညျနယျရဲ့ ပညာရေးမှာ ဆိုရငျလညျး အဓိက မွို့ကွီးတှမှောတောငျ ယနေ့အထိ ကလေးငယျတှအေားလုံး အပွညျ့အဝ ပညာသငျကွားဖို့ အခကျအခဲ ရှိနဆေဲပါ။ ကလေးငယျတှေ ပညာမသငျကွားစဖေို့ ခွိမျးခွောကျတာတှေ၊ ပညာသငျကွားပေးနတေဲ့ ဆရာကွီး၊ ဆရာမကွီးတှကေို သတျဖွတျတာတှေ၊ ခွိမျးခွောကျတာတှေ၊ ပညာသငျကွားပေးနတေဲ့ စာသငျကြောငျးတှကေို ဗုံးခှဲဖကြျဆီးတာတှကေ ယခငျထကျစာရငျတော့ နညျးပါးလာပမေယျ့ ယနေ့အထိကို ရှိနဆေဲပါ။ မွို့ကွီးလို နရောမြိုးတှမှောတောငျ ဒီလိုအခွအေနဆေိုရငျ ဆရာ၊ ဆရာမ နညျးပါးတဲ့ ဝေးလံခေါငျဖြားတဲ့ ဒသေတှမှောဆိုရငျ ကလေးတှေ ပညာသငျကွားဖို့က ဘယျလောကျအထိ ဆိုးဝါးမလဲဆိုတာ စဥျးစားစရာတောငျ မလိုပါဘူး။ ဆရာ၊ ဆရာမ နညျးပါးတဲ့အတှကျကွောငျ့ ပညာရေးပိုငျး အားနညျးနရေတဲ့ အခွအေနမှော ပညာသငျကွားခှငျ့ပါ ထပျပွီးဆုံးရှုံးရမယျ ဆိုရငျတော့ အနာဂါတျ ပနျးပှငျ့လေးတှကေို အဆိပျခတျ သတျပဈလိုကျသလို နောငျလာမယျ့ မြိုးဆကျသဈတှေ ပညာ ဗဟုသုတ နညျးပါးတဲ့ အခွအေနနေဲ့ ကွုံတှရေဖို့ပဲ ရှိပါတယျ။ ယခု ဖွဈပှားနတေဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောငျ့လညျး တိုကျပှဲဖွဈပှားရာ နရောက ဒသေခံတှေ စဈဘေးရှောငျစခနျးကို ပွောငျးရှှေ့ရတယျ။ ပွောငျးရှှေ့ရတဲ့အတှကျ ကလေးတှေ ပညာရေး နောကျကမြှုတှေ ဖွဈပေါျစပေါတယျ။ စဈဘေးပွီးသှားလို့ ဒသေပွနျရောကျတဲ့ အခါမှာလညျး စာသငျကြောငျးတှကေ စဈပှဲဒဏျကွောငျ့ ပကြျစီးဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့အတှကျ ပညာသငျကွားခှငျ့တှေ ဆုံးရှုံးခဲ့ရပါတယျ။ ဒီလို ကလေးငယျတှရေဲ့ ပညာရေး ဆုံးရှုံးမှုက ဒသေတှငျး ဖှံ့ဖွိုးရေးအတှကျ အဘကျဘကျကနေ ဆုံးရှုံးနဈနာစတောပဲ ဖွဈပါတယျ။
ကနြျးမာရေးအရ ကွညျ့မယျဆိုလညျး ဝေးလံခေါငျဖြား ဒသေတှကေ အဆိုးရှားဆုံး ခံစားနရေတာ ဖွဈပါတယျ။ စာရေးသူကိုယျတိုငျ ကခငြျပွညျနယျ အခမဲ့ ဆေးဝါးကုသရေး ဖောငျဒေးရှငျးနဲ့ ကခငြျအထူးဒသေ (၁) ဘကျကို ကြှမျးကငြျ ဆရာဝနျကွီးတှနေဲ့ နယျလှညျ့ဆေးကုသစဥျမှာ ကိုယျတိုငျကိုယျကြ လိုကျပါခှငျ့ ရရှိခဲ့ပွီး၊ လေ့လာခှငျ့ရခဲ့တဲ့အတှကျ ဝေးလံခေါငျဖြား ဒသေတှမှော ကနြျးမာရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး ဆိုးရှားစှာ ခံစားနရေတာတှကေို တှေ့မွငျ သိရှိခှငျ့ ရခဲ့ပါတယျ။ ဒီဒသေတှမှောရှိတဲ့ အစိုးရက ခထြားပေးတဲ့ ဆေးမှူးတှကေလညျး အခုနောကျပိုငျး နိုငျငံရေး ပဋိပက်ခတှကွေောငျ့ ကိုယျ့ဒသေ ကိုယျပွနျသှားကွတာတှေ ရှိလာတဲ့အတှကျ သာမနျဖြားနာတာကိုတောငျ ကုသပေးမယျ့သူ မရှိပါဘူး။ ကွီးမားတဲ့ ရောဂါအခွအေနေ ကပြွနျတော့လညျး ဒသေတှငျး တိုကျပှဲတှကွေောငျ့ မငွိမျမသကျဖွဈပွီး လမျးခရီး စိတျခရြမှု မရှိတဲ့အတှကျ ဆေးရုံ၊ ဆေးပေးခနျးတှကေို ပို့ဆောငျဖို့တောငျ အခကျအခဲ ရှိနတောပါ။
ယခုလို မိုးတှငျးကာလမှာဆိုရငျ လမျးပိုငျးပကြျစီးမှုတှအေပွငျ ခရီးလမျးပိုငျး အခြို့မှာ ဆပျကွေးကောကျ၊ လူသဈစုဆောငျးတာတှကေို ပွုလုပျမှုတှေ ရှိလာတဲ့အတှကျ အရေးပေါျ ကနြျးမာရေး အခွအေနတှေမှောတောငျ သှားလာဖို့ ခကျခဲတဲ့ အခွအေနတှေကေို တှေ့မွငျလာရပါတယျ။ ကနြျးမာရေးတှငျ သာမက ဒသေတှငျး ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေး၊ ပွညျသူတှေ သကျသာခြောငျခြိစရေေး အဓိကကတြဲ့ လမျးပိုငျးတှမှောလညျး အခုလို ဆပျကွေးကောကျတာတှေ၊ စကျသုံးဆီစြေးတှေ အဆမတနျ ကွီးမွငျ့မှုတှကွေောငျ့ ကုနျစြေးနှုနျးတှေ မွငျ့တကျလာတာတှကွေောငျ့ စီးပှားရေး၊ ကနြျးမာရေး၊ လူမှုရေး ကဏ်ဍအစုံမှာ ထိခိုကျနဈနာမှုတှကေို ဖွဈပေါျစပေါတယျ။
ဒသေခံပွညျသူတှရေဲ့ စီးပှားရေး၊ ကနြျးမာရေးနဲ့ ကလေးငယျတှရေဲ့ ပညာရေး အပိုငျးတှကေအစ ပကြျစီးယို့ယှငျးမှုတှေ ရှိလာတဲ့အတှကျ လူမှုရေး အပိုငျးတှမှောလညျး အရမျးကို အားနညျးလာတာကို တှေ့ရပါတယျ။ နိုငျငံတကာနဲ့ ရငျဘောငျတနျးပွီး ကွိုးစားရုနျးကနျနရေတဲ့ ယခုလို ခတျေကွီးမှာ ကဏ်ဍစုံ ပကြျစီးယို့ယှငျးမှုတှေ ရှိလာမယျ ဆိုရငျတော့ အနာဂါတျ လူငယျခေါငျးဆောငျတှေ နညျးပါးလာမှာ ဖွဈသလို ဒသေတှငျး ဖှံ့ဖွိုးရေးတှမှောလညျး နောကျကကြနြျစခေဲ့မှာဘဲ ဖွဈပါတယျ။ ပညာရေးအရကွညျ့ရငျလညျး နောငျလာမယျ့ အနှဈနှဈဆယျမှာ ပညာရေး မြိုးဆကျတဈခုကို အားနညျးစမှောဘဲ ဖွဈပါတယျ။
ဒါတှကေ ဒသေတှငျးမှာ ဖွဈပှားနတေဲ့ တိုကျပှဲတှရေဲ့ နောကျဆကျတှဲ အကြိုးဆကျတှပေဲ ဖွဈပါတယျ။ အခွခေံ လူတနျးစား ပွညျသူတှေ အနနေဲ့ကလညျး နောကျဆကျတှဲ အကြိုးဆကျဖွဈတဲ့ အလုပျအကိုငျ ရှားပါးမှုနဲ့ ကုနျစြေးနှုနျး အဆမတနျ ကွီးမွငျ့မှုတှကွေောငျ့ မိသားစု စားဝတျနရေေးအတှကျ နှဈဆတိုး ကွိုးစားပမေယျ့လညျး ဝမျးဝရုံ အခွအေနကေိုတောငျ အတောျလေး ရုနျးကနျနရေတာ ဖွဈပါတယျ။ မိဘတှကေလညျး သားသမီးတှေ လမျးမှားမရောကျစရေေး အဘကျဘကျက ကွိုးစားပမေယျ့လညျး စီးပှားရေး ကွပျတညျးမှုတှေ၊ မူးယဈဆေးအန်တရာယျတှေ၊ ပညာရေးကို လှတျလပျစှာ သငျကွားခှငျ့ မရရှိတာတှကွေောငျ့ လူမော၊ စိတျမောနဲ့ ခွကေုနျလကျပနျးကတြဲ့ အခြိနျကို ရောကျရှိလာတာပဲ ဖွဈပါတယျ။
ခွကေုနျလကျပနျးကလြာပွီဖွဈတဲ့ မိဘပွညျသူတှကေို ပွနျလညျကုစားပေးဖို့က အမြားပွညျသူတှေ လိုလားတဲ့ လကျနကျနဲ့ အဖွရှောမယျ့အစား စားပှဲဝိုငျးမှာ အတူထိုငျပွီး ငွိမျးခမြျးရေး ဆှနှေေးဖောျဆောငျရေးကို ကွိုးစားလုပျဆောငျပေးရမှာ ဖွဈပါတယျ။ လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့အစညျးတှေ အနနေဲ့လညျး ပွညျသူ့အတှကျ၊ ဒသေတှငျး ငွိမျးခမြျးဖို့အတှကျ၊ ဒသေတှငျး ဖှံ့ဖွိုးရေးအတှကျ အမှနျတကယျ မွတျနိုးတယျဆိုရငျ အမြားဆန်ဒကို အလေးထားပွီး ငွိမျးခမြျးရေး စားပှဲဝိုငျးကို ဖောျဆောငျပေးနိုငျဖို့ လိုအပျပါတယျ ဆိုတာကို ရေးသားအကွံပွုလိုကျ ရပါတယျ။
Photo – Crd